نکات ایمنی مهارکش و شگل بسیار در امنیت کار مهم است. در بسیاری از فعالیت‌های صنعتی، به ویژه در حوزه‌های ساخت و ساز، باربرداری، حمل و نقل سنگین و بنادر، استفاده از تجهیزات مهار بار مانند مهارکش و شگل امری ضروری است. این ابزارها نقش بسیار مهمی در افزایش ایمنی، کاهش خطر و افزایش بهره‌وری دارند. اما عدم رعایت اصول ایمنی در استفاده از آن‌ها می‌تواند منجر به حوادث جدی شود. در این مقاله بازرگانی کارا بکسل قصد داریم به طور کامل به نکات ایمنی مهارکش و شگل بپردازیم و بهترین روش‌های استفاده صحیح از آن‌ها را مرور کنیم.
مهارکش و شگل چیستند؟
مهارکش یک وسیله مکانیکی است که برای تنظیم کشش در سیم‌ها، کابل‌ها، طناب‌ها و سایر سیستم‌های مهار استفاده می‌شود. مهارکش ها معمولا دارای دو انتهای رزوه‌ای (پیچی) هستند که یکی راست‌گرد و دیگری چپ گرد است، و با چرخاندن بدنه می‌توان طول و تنش سیستم را تنظیم کرد.
شگل نیز قطعه‌ای فلزی U شکل است که توسط یک پین یا پیچ بسته می‌شود. شگل ها برای اتصال زنجیرها، کابل‌ها و تسمه‌ها به یکدیگر یا به قلاب‌ها استفاده می‌شوند.
هر دو این ابزارها با وجود ظاهر ساده‌ای که دارند، نیازمند رعایت دقیق اصول ایمنی هستند.
چرا رعایت نکات ایمنی مهارکش و شگل حین استفاده اهمیت دارد؟
استفاده نادرست از مهارکش یا شگل می‌تواند باعث شکست تجهیزات، پارگی زنجیر، سقوط بار و آسیب به افراد شود. رعایت نکات ایمنی مهارکش و شگل نه تنها از بروز این حوادث جلوگیری می‌کند بلکه موجب طول عمر بیشتر تجهیزات و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود. همچنین ایمنی بالا موجب آرامش خاطر پرسنل و افزایش بهره‌وری در پروژه خواهد شد.
نکات ایمنی مهارکش
- انتخاب مهارکش مناسب
مهارکش مانند قلاب کارابین باید بر اساس وزن و نوع بار انتخاب شود. بررسی ظرفیت مجاز باربری اولین قدم برای انتخاب صحیح است.
- بازرسی قبل از استفاده
مهارکش ها باید پیش از هر بار استفاده بررسی شوند. وجود ترک، زنگ زدگی، خمیدگی یا خرابی رزوه‌ها از علائم خطرناک هستند.
- نصب صحیح و محکم
هنگام نصب، اطمینان حاصل کنید که هر دو انتها به درستی بسته شده‌اند. چرخاندن بیش از حد بدنه می‌تواند باعث فشار بیش از حد و شکست شود.
- پرهیز از اعمال بار ناگهانی
بارهای ضربه ای یا شوک ناگهانی می‌توانند موجب پارگی مهارکش شوند. باید بار به صورت تدریجی اعمال شود.
- محافظت در برابر خوردگی
در محیط‌های مرطوب یا شیمیایی باید از مهارکش های ضدزنگ یا دارای روکش مناسب استفاده شود.
نکات ایمنی شگل
- انتخاب نوع و سایز صحیح شگل
شگل ها در انواع مختلفی چون D شگل، Ω (امگا) شگل، و بولت دار یا پین دار موجودند. بسته به نوع اتصال، باید مناسب‌ترین نوع انتخاب شود.
- کنترل ظاهری پیش از استفاده
وجود هر گونه ترک، فرورفتگی، خمیدگی یا تغییر شکل در بدنه شگل می‌تواند خطرآفرین باشد.
- نصب صحیح پین یا پیچ شگل
پین شگل باید کاملا محکم بسته شود و بهتر است از پین‌هایی استفاده شود که دارای قفل ایمنی هستند.
- عدم اضافه بار
وزن بار نباید از ظرفیت مجاز شگل تجاوز کند. توصیه می‌شود حداکثر از ۸۰٪ ظرفیت اسمی شگل استفاده شود تا ضریب ایمنی حفظ گردد.
- زاویه اتصال مناسب
اتصال شگل ها باید در خط مستقیم باشد. اگر شگل در زاویه بسته شود (مثلا زاویه‌ای بیش از 120 درجه)، احتمال شکست آن افزایش می‌یابد.
اشتباهات رایج در استفاده از مهارکش و شگل
استفاده از تجهیزات آسیب دیده
متاسفانه در بسیاری از پروژه‌ها از تجهیزات دارای نقص استفاده می‌شود که این کار بسیار خطرناک است.
عدم آموزش اپراتورها
یکی از اصلی‌ترین دلایل حوادث، استفاده از مهارکش و شگل توسط افرادی است که آموزش کافی ندیده‌اند.
عدم تطبیق با محیط
استفاده از شگل یا مهارکش معمولی در محیط‌های دریایی یا شیمیایی بدون توجه به جنس و مقاومت آن‌ها می‌تواند عمر ابزار را کاهش دهد.
نگهداری نامناسب
رها کردن ابزار در شرایط نامناسب، عدم روغن‌کاری و عدم پاک سازی منظم موجب فرسودگی و زنگ زدگی می‌شود.
چک لیست سریع نکات ایمنی مهارکش و شگل
- بررسی ظاهری کامل پیش از هر بار استفاده
- اطمینان از ظرفیت مجاز باربری
- نصب و اتصال صحیح پین‌ها و پیچ‌ها
- آموزش کارکنان در مورد نحوه استفاده
- استفاده از تجهیزات استاندارد و دارای گواهینامه
- جایگزینی تجهیزات آسیب دیده بدون تاخیر
- نگهداری منظم و ثبت سوابق بازرسی
نتیجه گیری
استفاده ایمن و اصولی از مهارکش و شگل، نه تنها موجب حفظ سلامت نیروهای کاری می‌شود، بلکه از بروز خسارات مالی و فنی سنگین جلوگیری می‌کند. رعایت دقیق نکات ایمنی مهارکش و شگل باید به عنوان یک اصل اساسی در تمامی پروژه‌های صنعتی در نظر گرفته شود. با توجه به اهمیت این تجهیزات در حمل بار و اتصال، هر گونه سهل انگاری می‌تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
